23 апрель – Жаҳон китоб ва муаллифлик ҳуқуқлари куни
1995 йилнинг 15 ноябрь куни ЮНЕСКО Бош конференцияси 28-сессиясида резолюция қабул қилди. Унга кўра, маъриф ва маданий анъаналарни ривожлантириш мақсадида, 1996 йилдан бошлаб ҳар йили 23 апрелда Жаҳон китоб ва муаллифлик ҳуқуқлари куни нишонланади.
Ўша йили болалар ва ўсмирлар адабиёти тарғиботи билан шуғулланганларни мукофотлаш мақсадида ЮНЕСКО мукофоти ҳам таъсис этилди. Чунки китоб илмни кенг тарқатиш ва билимни сақлаб қолишнинг бирдан бир манбаидир.
Қабул қилинган резолюцияда шу куни китоб кўргазмаси ва ярмаркаларини ўтказиш тавсия қилинади. Тадбир ўтказишда бошқа мамлакат ва ташкилотларнинг тажрибасидан фойдаланиш ҳам кўрсатиб ўтилган. Масалан, 1926 йилда Испания қироли Альфонс XIII Мигеля Сервантес вафот этган 23 апрелда мамлакатда испан китоби кунини ўтказиш тўғрисидаги декретга имзо чекди. 1931 йилдан бошлаб кимда ким китоб харид қиладиган бўлса, унга атиргул совға қилиш аъанаси пайдо бўлди.
Бу кунни ёзувчи, шоир, ношир ва кутубхоначилар ҳақли равишда ўзларининг байрами сифатида кенг нишонлайдилар. Китоб туфайли биз нафақат илм оламиз, балки инсониятнинг ижодий ютуқлари ҳамда гўзалликни англаш йўлида маънавий ва руҳий озиқ оламиз. Китоб нафақат Ахборот тарқатувчи восита, балки илм ва ижод асоси ҳамдир. Ҳаётимизга ахборот олишнинг электрон манбалари тезлик билан кириб келаётганига қарамай китоб ўз аҳамиятини асло йўқотмади ва йўқотмайди. Чунки, айнан ёзув орқали онгли инсоният тарихи бошланган. Китоб орқали нафақат ўзимизнинг, балки бошқа халқларнинг маданияти, анъаналари ва тарихидан ҳам хабардор бўламиз. Китоб орқали инсон дунёни ўзича тушунади. Ўз қаҳрамонларини яратади.
Жаҳон китоб ва муаллифлик ҳуқуқлари кунини нишонлар эканмиз, ҳар бир халқ ва давлатнинг маданиятини сақлаш ва уни дунёга тарқатишдаги ўрнига алоҳида эътибор қаратишимиз керак бўлади. Китоб инсоният маданий меросини такомиллаштириш ва муҳофаза қилишдаги саъй-ҳаракатларимизда асосий кўмакдош ҳисобланади. Шу сабаб бўлса керак, йилдан йилга бу байрамга қизиқувчилар сони ортиб бормоқда.
2001 йилдан бошлаб яхши бир анъана пайдо бўлган. Яъни, бир йил давомида қайсидир шаҳар Жаҳон Китоблари пойтахти мақомига эга бўлади. Шаҳар ЮНЕСКО томонидан таъсис этилган қўмита томонидан танланади. Қўмитага ЮНЕСКО, Халқаро нашриётлар иттифоқи, Халқаро кутубхоналар уюшмаси федерацияси ва Халқаро китобсавдоси федерацияси вакиллари кирган.
Бу йил Жаҳон Китоблари пойтахти сифатида Афина эълон қилинди. Бу шаҳар китоб саноатини қўллаб-қувватлашдаги фаол ҳаракати учун танланди. Манба: УзА агентлиги.