Нега ОАВларига салбий мусулмонлар қиёфаси қизиқарли?
Янги-Йоркдаги террор хуружларидан сўнг, ОАВларда мусулмонлар ҳақидаги салбий маълумотлар ижобий хабарларга қараганда кўпроқ берила бошланди, деб хабар қилади Live Science.
29 ноябрь куни “Америка социологик шарҳи” (American Sociological Review) нашри қилган тадқиқот натижалари айнан шу масалага қаратилган. 2001 йилдан 2008 йил оралиғида сиёсий майдонда ҳеч қандай қадрга эга бўлмаган ташкилотларнинг манфур ва аксилисломий “хабарлар”и ОАВда тўлиб тошган.
“ОАВларида босилган бу турдаги хабарлар ила ҳеч бир қадри йўқ ташкилотлар жамоатчилик фикрини шакллантириш имконига эга бўлишди”, - дейди Шимолий Каролина университетининг жамиятшуноси Кристофер Бейл (Christopher Bail).
Тадқиқот
2001 йил 11 сентябрь террор хуружларидан сўнг олим Ислом ва мусулмонлар ҳақида жамоатчилик фикри билан қизиқа бошлаган. У аксилисломий ва исломий бўлган ноҳукумат ташкилотларининг ОАВга таъсирини ўрганиб чиқишни ўзига мақсад қилиб олади.
У 120 та ташкилотнинг 1084 та пресс-релизини йиғиб чиққан. Бу ташкилотлар орасида мусулмон, насроний ва мустақил тадқиқот институтлари ҳам бор. Улардан олинган пресс-релизларни 2001 йилдан 2008 йилгача газета ва журналларда чоп этилган 50 407 та мақола, хабарлар матни билан муқояса қилиб, қандай ташкилотлар матбуот ҳамда телевиденияни кўпроқ маълумотлар билан тўлдиришини ўрганиб чиқди.
Бейл Американинг New York Times, USA Today, Washington Times каби энг етакчи газеталари чоп қилган мақолалар, ҳамда CBS, CNN ва Fox телеканалларининг хабарларини ўрганиб чиққан.
Салбий ҳиссиётларнинг етакчилиги
Жамиятшунос, пресс-релизларда авваламбор қўрқинч ва нафрат каби ҳиссиётларга мурожаат қилиниши ОАВнинг эътиборига тезроқ тушишини аниқлаган (Шу орада матбуот учун мўлжалланган 85% хабарлар эътиборсиз қолаётганини таъкидлаш ўринлидир).
Ислом ташкилоти давомли равишда терроризмни қораловчи баёнотларни чоп этиб келадилар. Бироқ, уларнинг пресс-релизларида ҳиссиётлар ғариб ёки улар ҳаддан зиёд мотамли бўлгани учун ОАВнинг назаридан четда қолишига сабаб бўлмоқда, дейди Бейл.
Агар Ислом ташкилотлари мусулмонларнинг камситилаётгани ҳақидаги турли масалаларга эътироз билдира бошлашса, ОАВ бунга ўхшаш мақолаларга ўч бўлишади. Бу эса, ўқувчи ва телетомошабинларда Ислом ташкилотлари терроризмни истар-истамас қоралайди, деган тасаввур ҳосил бўлиш имконини беради. Бироқ, турли хил исламофобик (Ислом билан қўрқитиш) кўринишдаги маълумотлар ўта таъсирчан ҳисобланади. Ўз навбатида мусулмонларга қарши бўлган ташкилотларнинг ўзларини тўғри эканига ва мусулмонларнинг ҳақиқатдан ҳам сиёсий муамола одоби баҳонаси билан “шариатни жорий” қилаётганига янада ишонтиради.
Ўқувчи шубҳасининг муҳимлиги
Ислом ташкилотлари қандай қилиб ўзларига кўпроқ эътибор қаратиши мумкин, деган саволга аниқ жавоб йўқ, дейди жамиятшунос. Эҳтимол, улар террорни қоралаётганида кўпроқ ҳиссиётга эътибор қаратишлари керакдир? Тадқиқотчи сўзига кўра, ОАВ ўқувчи ва томошабинлари янгиликлар борасида соғлом шубҳаларини сақлаб қола билишлари ўта муҳимдир.
“Газетани ўқиган газетхон, бу фикрларни кўпчилик қўллаб қувватлайди, деб ўйлайди. Аслида эса, менинг тадқиқотларим бунинг аксини кўрсатмоқда, уларнинг ғоялари ғирт ўзгачадир”, дейди Бейл.
Абу Муслим таржимаси
(livescience.com)